Prof. Anna Adamska (Universiteit Utrecht, Niderlandy)

Mechanizmy i narzędzia komunikacji społecznej w średniowieczu: przykład Europy Środkowo-Wschodniej (c. 1000 - c. 1500).

Rewolucja medialna, której uczestnikami wszyscy jesteśmy na co dzień, zaczęła się w społeczeństwie zachodnim znacznie wcześniej niż by się wydawało ludziom żyjącym w dobie mediów społecznościowych. Jednym z jej symboli stała się książka Malcolma McLuhana “The Gutenberg’s Galaxy” (1962, wydanie polskie: 2017). Między innymi to ona zainspirowała badaczy różnych epok do przyjrzenia się, czy (i jak dalece) również w przeszłości rzeczywistość społeczna i organizacja ludzkiego umysłu była kształtowana przez narzędzia i sposoby komunikowania. W popularnym wyobrażeniu, wynalezienie druku w połowie XV wieku było rodzajem Wielkiego Wybuchu, początkiem rozwoju kultury europejskiej, jaką znamy, natomiast praktyka i narzędzia komunikacji społecznej w średniowieczu są lekceważone bądź uważane za prymitywne. Dynamiczny rozwój badań nad kulturą średniowiecza, który dokonał się w ostatnich dziesięcioleciach, dostarcza argumentów pozwalających w dużym stopniu skorygować ten–nomen omen–prymitywny i mocno zniekształcony obraz tej epoki. W mojej prezentacji postaram się przedstawić rozmaite narzędzia przenoszenia i utrwalania informacji w średniowiecznej Europie Środkowo- Wschodniej (głos, obraz, pismo) w kontekście aktualnego stanu badań prowadzonych w Polsce i na świecie.

Abstract: Sensory substitution (SS) occurs when information taken from one sensory modality (e.g. vision) is translated into another one (e.g. audition) thanks to sensory substitution devices (SSDs). SSDs are usually designed to aid visually impaired. Interestingly, they may also be used in experiments with sighted participants when neural or behavioural consequences of SS are investigated. SSDs could be used for multiple purposes, e.g. to recognise objects and its shapes, represent colours or navigate in space. Here, I present results of a longitudinal, 3-months-long study with sighted, blindfolded participants. We have applied a new, visual-to-auditory SSD developed at the NTNU: the Colorophone. The SSD training has been realised by utilizing a newly developed VR-base auditory environment. The progress of training has been examined in the laboratory conditions with a staircased object detection and orientation identification tasks. We have shown that the device, although designed to substitute colour information, enables the recognition of other simple characteristics of visual objects, such as their shape or orientation. Our experiment demonstrates that participants can learn simple visual objects characteristics with SSD. We discuss the phenomenal characteristics of the Colorophone induced SS as well as the role of the enactive interaction with the environment in SS experience formation. I will also show the initial results of the abovementioned training measured with task-based fMRI with relevant auditory detection task.

Dr hab. Magdalena Charzyńska-Wójcik, prof. KUL, Katedra Historii Języka Angielskiego i Translatoryki, Instytut Językoznawstwa, KUL, Lublin oraz University of Notre Dame, Indiana, USA

The Art of Reading between the Li(n)es:  An Investigation into an Anonymous Translation from 1700

The lecture deals with a largely forgotten translation of the Book of Psalms made at the exiled court of King James II in Saint-Germain-en-Laye in 1700. Despite the anonymous character of the publication, John Caryll was generally believed by his contemporaries to have been solely responsible for the rendition. During the talk this attribution will be shown to have been merely a layer of deceit over the thin veneer of anonymity: what the addressees of the book were supposed to think. The translation was in fact co-authored by a Scot – David Nairne – who was purposely put into the penumbra. Apparently, there was also an unacknowledged Irishman involved in the undertaking, which – together with some other bonus discoveries – turned this investigation into a genuine adventure. The whole story has been reconstructed on the basis of interdisciplinary evidence and will be unveiled to the audience and illustrated by pictures of manuscripts, rare books and their even rarer editions.

Zdjęcie pochodzi ze strony kul.pl 

Południowy Zachód Ameryki Północnej (część dawnego Dzikiego Zachodu) to w rozumieniu archeologicznym i antropologicznym pojęcie geograficzno-kulturowe, obejmujące dzisiejsze pogranicze południowo-zachodnich stanów USA oraz przyległe partie północnego Meksyku. Dzisiaj termin Południowy Zachód (ang. Southwest) z powodzeniem funkcjonuje także w potocznym języku i odnosi się do podziału Stanów Zjednoczonych na obszary o znaczeniu gospodarczym, krajobrazowym i turystycznym.

Jest to kraina szczególna i wyjątkowa, z charakterystycznym pustynnym i półpustynnym klimatem, kaktusami i opuncjami oraz rozległymi piaskowcowymi płaskowyżami i przecinającymi je głębokimi kanionami. To także obszar, gdzie pomimo surowości klimatu i środowiska naturalnego rozwinęły się jedne z najbardziej złożonych prekolumbijskich rolniczych społeczności indiańskich w całej Ameryce Północnej, m.in. kultury Pueblo, Mogollon/Mimbres, Casas Grandes i Hohokam. Na długo przed przybyciem Krzysztofa Kolumba do Nowego Świata zamieszkiwały one wielkie osady i proto-miasta, z kilkupiętrowymi domostwami z kamienia i drewna, które przetrwały w niemal doskonałej kondycji ponad tysiąc i więcej lat. Prekolumbijskie ślady tych kultur mieszają się od XIII/XV wieku z napływającymi na ten obszar plemionami łowiecko-zbierackimi Apaczów, Nawahów i Ute, a od XVI wieku z pierwszymi Europejczykami (Hiszpanami), a później Amerykanami.

Od 2011 roku rozpoczęły się polskie badania kilkudziesięciu stanowisk z architekturą i sztuką naskalną (malowidłami i petroglifami) prowadzone przez naukowców z Instytutu Archeologii UJ w kilku kanionach Kolorado, w tzw. regionie Mesa Verde, na Południowym Zachodzie USA. Badane są m.in. zmiany społeczno-kulturowe prekolumbijskich społeczności Pueblo, migracje, ale też w dużym stopniu ikonografia ceramiki i sztuki naskalnej, pokrywającej ściany jaskiń, kanionów czy pojedyncze głazy i  świadcząca o tubylczych wierzeniach. Część działań jest realizowana z badaczami amerykańskimi i przy silnej współpracy ze współczesnymi Indianami Hopi (z Hopi Cultural Preservation Office w Arizonie), potomkami starożytnej kultury Pueblo, m.in. pod kątem rdzennej tradycji ustnej odnoszącej się do badanych stanowisk. Metodyka badań obejmuje tradycyjne działania archeologiczne (wykopaliska, badania powierzchniowe), ale także w dużym stopniu nowoczesne metody tzw. archeologii cyfrowej, m.in. fotogrametrię i inne zaawansowane techniki fotografii cyfrowej, skaning laserowy 3D naziemny i z powietrza (dron, samolot) oraz prezentację i wizualizację danych cyfrowych w środowisku wirtualnym, w tym przygotowanie do tradycyjnych i multimedialnych wystaw. Całość badań terenowych i późniejszych prac laboratoryjnych jest organizowana przy dużym udziale studentów i doktorantów z UJ oraz innych krajów, w tym głównie USA. 

Fragment panelu z petroglifami przedstawiającymi polowania historycznych Indian Ute na bizony, jelenie i górskie owce; stanowisko w Kanionie Sandstone (Kolorado) badane przez polski projekt.

Abstrakt

Inwazja Rosji na Ukrainę doprowadziła do zasadniczych zmian społecznych, politycznych i gospodarczych nie tylko w Europie, czy w relacjach ze Stanami Zjednoczonymi, ale ma swój niemały wpływ na sytuację w Azji. To właśnie ku Azji będzie stopniowo przesuwał się ciężar polityki i gospodarki światowej, i to mimo dramatycznych wydarzeń we wschodniej części Starego Kontynentu. Spory i konflikty między państwami azjatyckimi, o gigantycznym potencjale ludnościowym, ekonomicznym i militarnym, będą miały implikacje wykraczające daleko poza  sferę Indo-Pacyfiku. Podczas wykładu skupimy się przede wszystkim na Azji Południowej, gdzie regionalne mocarstwo – Indie stawia czoła Chinom, zainteresowanym poszerzaniem sfery własnych interesów i osiągnięciem statusu mocarstwa dominującego. To współczesna Azjatycka Wielka Gra (następna odsłona „Wielkiej Gry” z XIX stulecia), w którą zaangażowane są coraz bardziej Stany Zjednoczone. Czy obecna sytuacja w Azji przypomina sytuację w Europie w latach poprzedzających wybuch I Wojny Światowej? Czy Indie i Chiny są skazane na konflikt, jak ongiś Niemcy i Francja? Czy zaangażowanie USA w działania kontrujące chińską ekspansję (np. sojusz QUAD) mogą osłabić amerykańską obecność wojskową w Europie? Dlaczego Indie i Chiny zainteresowane są trwałą współpracą z Rosją? Na te i inne pytania spróbujemy odpowiedzieć podczas naszego wykładu.   

Zdjęcie pochodzi ze strony https://psc.uj.edu.pl/o-nas/pracownicy/piotr-klodkowski

Głównym motywem podjęcie debaty w tej sprawie jest widoczny upadek mechanizmów, które budowały zracjonalizowany i w pewnym stopniu zrozumiały porządek. Można zapytać, czy ład międzynarodowy to stan idealny, czy konstrukcja teoretyczna dotycząca relacji podmiotów międzynarodowych. Nauka podejmuje z pewnym trudem proces definiowania tego zjawiska. Dla Johna Mearsheimera, „jest to zorganizowana grupa instytucji międzynarodowych, która ułatwia zarządzanie interakcjami między państwami członkowskimi”. (Bound to Fail. The Rise and Fall of the Liberal International Order, “International Security”, 2019, nr 4, s. 7-50). Zainteresowanie nauki dotyczy mechanizmów tworzenia i zmiany ładu, który da się zaobserwować na przestrzeni dziejów. Czy ład powstaje z naturalnych procesów, czy jest produktem woli mocarstw. Wokół tych pytań skoncentrujemy nasze rozważania, a jest przecież dla każdego oczywiste, że dziś wojna jest dramatycznym procesem kreowania nowego porządku. To także problem do refleksji analitycznej. 

In the wake of ongoing Women's Marches in Pakistan since 2018-- popularly known as Aurat March in the indigenous Pakistani languages-- in this talk I look at the essentialist framings of secular/Islamic feminisms as reductive. The use of essentialist and binary framings such as secu-lar/Western/feminist and religious/traditional/Islamic by the politicians, community and religious leaders-- who use religious/secular binarism as a tool to control the struggle for gender equality -- leads to attacks on women’s human rights including women’s reproductive rights , protection against domestic violence, harrassment and rape propagating the notion that human and gender rights are derived from Western influences , hence deemed anti-Islamic. A brief historical overview of the official state discourses on women in the Islamic Republic such as Chaddar and Char Di-wari ( veil and four walls) is followed by a discussion of Aurat March visuals and slogans by women who have reclaimed and reappropriated such discourses and narratives in recent years lead-ing to polarization among different stakeholders as well as to intense contestations around the lan-guage of women’s rights.

Zdjęcie pochodzi ze strony https://shirinzubair.webs.com/cv.htm 

Kolokwium połączone z wykładem dla Polish Archaeological Institute at Athens

Profesor Ewdoksia Papuci-Władyka (Jagiellonian University in Kraków and University of Warsaw) przedstawi wyniki wieloletnich polskich badań prowadzonych na stanowisku Nea Paphos na Cyprze, stanowisku wpisanym do rejestru Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO (Nea Paphos znajduje się na liście UNESCO jako część złożonego z trzech stanowisk kompleksu Pafos). Wykład zaprezentowany będzie w ramach spotkań organizowanych przez Polish Archaeological Institute at Athens, ale udostępniony także dla innych uczestników, w tym słuchaczy Kolokwiów Humanistycznych SDNH UJ.

Link do uczestnictwa: https://tinyurl.com/bdhx54pj

Abstrakt

Wykład rozpocznie wyjaśnienie Wagnerowskiego nieporozumienia ze "zmierzchem bogów". Ragnarök to przeznaczenie, a ściślej biorąc "ostateczne przeznaczenie" (rök), bogów (reginn), a raczej tylko jednej z grup bogów i istot z nimi związanych. Opowieść o przeznaczeniu bogów zacząć trzeba zatem od początku, czyli od stworzenia świata mitologii nordyckiej, świata nie pierwszego i nie ostatniego, a zarazem niestety także od samego początku niedoskonałego. W dalszym ciągu wykładu opisane zostaną niedoskonałości owego świata nordyckich bogów, przesądzające o jego nieuchronnym końcu (utrata złotych tablic, wojna Asów z Wanami, oszustwa i gwałty bogów, śmierć Baldra). A gdy świat zbliży się już do owego końca, zapowiadać go będą znaki: chaos, także moralny, bratobójcze wojny i wreszcie katastrofy klimatyczne i wręcz kosmiczne: trwająca trzy lata zima (dla tego motywu odnaleziono realne podstawy w faktycznym zdarzeniu z roku 536 AD), potop, pęknięcie ziemi i załamanie się sklepienia niebieskiego. Wykład zakończy opowieść o przebiegu ostatniej bitwy bogów i pytanie, kogo koniec świata dotyczył, a kogo nie! Nie wszyscy bowiem zginą, niektórzy się odrodzą, a nowy świat zrodzi się na nowo... 

W tradycyjnych paradygmatach językoznawczych dominowało dążenie do opisania zjawisk w kategoriach dyskretnych, często poprzez wydzielanie dychotomii (langue-parole, temat- remat, what is said-what is implicated, użycie dosłowne-przenośne), lub typologii z ostrym podziałem na kilka klas (np. aktów mowy). Inne spojrzenie na zjawiska językowe pojawiło się wraz z upowszechnieniem się wniosków z badań nad prototypami, według których niektóre kategorie naturalne mają charakter rozmyty. Alternatywną możliwość opisania języka i komunikacji stwarza przyjęcie założenia, że zjawiska mają charakter ciągły. Założenie takie zostało przyjęte w teorii relewancji Dana Sperbera i Deirdre Wilson, należącej do nurtu pragmatyki kognitywnej, w której dzięki temu zaproponowano deflacyjne modele tropów stylistycznych, takich jak metafora, metonimia i ironia, gdzie określenie „deflacyjne” oznacza, że opisywane tropy nie wymagają zastosowania żadnych swoistych mechanizmów interpretacyjnych, a jedynie rozszerzenia użyć dosłownych poprzez zwiększenie udziału procesów inferencyjnych w stosunku do procesu odkodowania znaczenia. Przykładowo, zrozumienie wypowiedzi „Piotruś jest kotem” odnoszącej się do dziecka wymaga większego stopnia zaangażowania tych samych procesów inferencyjnych, które potrzebne są do zrozumienia tej wypowiedzi odnoszącej się do kota, które z kolei polega w większym stopniu na odkodowaniu znaczenia konwencjonalnego.

W niniejszym referacie przedstawione zostaną główne tezy teorii relewancji oraz zastosowanie pojęcia ciągłości do opisu metafory. Następnie zaprezentowana zostanie koncepcja nowego zastosowania pojęcia ciągłości, która odnosi się do jego intencjonalnego wykorzystania przez nadawcę komunikatu w celu wywołania u odbiorcy określonych efektów poznawczych i afektywnych. Koncepcja ta zostanie zilustrowana przykładami wypowiedzi wykorzystujących ciągłość pomiędzy asercją a udawanym aktem mowy (pretence), pomiędzy komplementowaniem odbiorcy a krytykowaniem go, a także pomiędzy użyciem dosłownym a hiperbolą. Wnioski z przeprowadzanych analiz wskazują, że modele oparte na ciągłości są adekwatne opisowo, tym samym wzmacniając adekwatność ogólnych założeń teorii relewancji.

18-11-2021, 15:00

Niniejsze wystąpienie składa się z czterech części. Po przedstawieniu głównych założeń polityki językowej z podkreśleniem dwu wykluczających się  postaw czyli z jednej strony, krytyce jakiejkolwiek interwencji w rozwój języka  czy poprawność językową, a z drugiej – zainteresowanie  polityką językową,  zajmiemy się polską polityką językową, począwszy od XIV wieku a skończywszy na czasach nam współczesnych. W kolejnej części zostanie  pokrótce  przedstawiony wpływ angielszczyzny na język polski na rozmaitych poziomach opisu języka. Ponadto zwrócimy uwagę na to, iż  wpływ języka angielskiego na polski należy datować na okres wcześniejszy, niż się powszechnie przyjmuje, oraz na fakt, że wpływ ten wbrew opiniom wielu językoznawców nie jest aż tak wielki. Ostatni element prezentacji to ukazanie zmieniającej się polityki językowej wobec wpływu angielszczyzny na język polski czyli  przejście od negatywnego stosunku do kontaktu języka angielskiego z polszczyzną do pozytywnego nastawienia.

Zdjęcie pochodzi ze strony https://ifa.filg.uj.edu.pl/o-nas/struktura/katedra-jezykoznawstwa-angielskiego/elzbieta-manczak 

Wednesday, 27 October 2021, 6-7 p.m. (CET)

Guest lecture within the framework of the Una Europa doctoral workshop Dissonant Heritage: Concepts, Critiques, Cases organized by the Jagiellonian University and Bologna University together with the Humanities Colloquium within the Doctoral School in the Humanities at the Jagiellonian University.

Link to the meeting (YouTube): https://youtu.be/5K3tn6Lbi6A

Zdjęcie pochodzi ze strony tok.fm

14-10-2021, 3:00pm ZOOM

Access: https://us02web.zoom.us/j/81600778091?pwd=WWNoQTRpUjcyZ0gzWUtiZjZtTm4zQT09

Abstract:

The central question of this talk concerns the prospects for seeking ‘truth' in history, in our present environment. Pursuing that issue entails the related and perennial question of whether history generates—or can or should generate—lessons for later times. History is frequently acknowledged as a Teacher, whose lessons we neglect at our peril. Strangely enough, discussion of these matters brings us face to face with the size and shape of Queen Cleopatra’s nose, a reference point in such discussions. Underlying these questions is a problem that all historians must face: What does historical knowledge mean, and how (much) can we claim to know?
While surveying the main fault lines that the field has produced in response (history a social science or a humanities discipline, nomothetic vs. Idiographic, nomological vs. Hermeneutical, history as the study of power), I argue in favour of truth as aim and criterion, but against lessons. And the nose? That must await the day.

Prof. Steve N. Mason website.

Photo: https://www.rug.nl/ggw/news/archive/2015/university-of-groningen-appoints-steve-mason-to-new-chair-in-ancient-mediterranean-religions-and-cultures?lang=en

Etnografia pracy jest podejściem metodologicznym do badań organizacji opartym na zasadach charakterystycznych dla antropologii kulturowej i etnologii. Jest zapisem życia codziennego w miejscu pracy. Człowiek współczesny przeznacza dużą część swojego czasu i energii na pracę. Organizacje zatrudniające są stałym elementem życia codziennego w krajach rozwiniętych i rozwijających się. Celem wykładu jest zaznajomienie uczestników z podstawowymi założeniami i zastosowaniami podejścia w naukach organizacji i zarządzania.

Zdjęcie pochodzi ze strony https://kultura.uj.edu.pl/pracownicy/monika-kostera

Kolokwium połączone z wykładem dla Polish Archaeological Institute at Athens

Profesor Ewdoksia Papuci-Władyka (Jagiellonian University in Kraków and University of Warsaw) przedstawi wyniki wieloletnich polskich badań prowadzonych na stanowisku Nea Paphos na Cyprze, stanowisku wpisanym do rejestru Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO (Nea Paphos znajduje się na liście UNESCO jako część złożonego z trzech stanowisk kompleksu Pafos). Wykład zaprezentowany będzie w ramach spotkań organizowanych przez Polish Archaeological Institute at Athens, ale udostępniony także dla innych uczestników, w tym słuchaczy Kolokwiów Humanistycznych SDNH UJ.

Link do uczestnictwa: https://tinyurl.com/bdhx54pj