Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Pomiń baner

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Logo Nawa Ster

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Znajdziecie Nas też tutaj!

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

21 maja 2020 prof. Władysław T. Miodunka był gościem Kolokwiów Humanistycznych!

21 maja 2020 prof. Władysław T. Miodunka był gościem Kolokwiów Humanistycznych!

Tytuł wystąpienia: Język polski i bilingwizm polsko-obcy w świecie. Dzieje badań i główne problemy badawcze

Abstrakt: 

Przez wiele lat językoznawcy polscy nie zwracali uwagi  na język polski poza Polską, na fakt rozpowszechnienia naszego języka w świecie. Wprawdzie pierwsza praca na ten temat, czyli monografia Witolda Doroszewskiego Język polski w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej (1938), ukazała się już przed wojną, ale ze względu na sytuację polityczną nie wpłynęła na zainteresowanie tym problemem. Warto zaznaczyć, że książka Doroszewskiego wyprzedzała klasyczne światowe prace na ten temat: Languages in contact. Findings and problems Uriela Weinreicha (1953) oraz The Norwegian language in America: a study in bilingual behavior Einara Haugena (1953). Prace Weinreicha i Haugena zapoczątkowały badania kontaktów językowych oraz bilingwizmu i wielojęzyczności w socjolingwistyce światowej.

            Podsumowując powojenne badania języka polskiego używanego w skupiskach polonijnych, Stanisław Dubisz wyróżnił następujące okresy: lata 1945-1970,  kiedy ukazały się nieliczne publikacje opisujące interferencje obce w polszczyźnie polonijnej.  Okres drugi, czyli lata 1971-1990, obejmuje znaczne ożywienie prac prowadzonych w ramach badań polonijnych o charakterze interdyscyplinarnych studiów etnicznych. Okres trzeci zamyka się w latach 1990-2004. Jest to faza pierwszych posumowań i syntez badań polonijnych, upowszechnienia ich w wielu  ośrodkach akademickich w Polsce, także nowych ustaleń metodologicznych i podejmowania nowych zakresów badawczych. W okresie ostatnim, który rozpoczął się po roku 2004, dominuje problematyka dwu- i wielojęzyczności, kompetencji językowej i komunikacyjnej w społeczeństwie wielokulturowym, związków między językiem a tożsamością jego nosicieli i użytkowników, sytuacji języka polskiego w świecie (Dubisz 2015:7-14).

            Warto zaznaczyć, że zagadnienie rozpowszechnienie języka (narodowego) w świecie jest ważne, gdyż w dużym stopniu wpływa na moc języka, która zależy od następujących czynników: liczby rodzimych użytkowników języka (polski jako ojczysty);  wielkości i liczby grup   społecznych mówiących danym językiem w świecie (dyspersja języka w świecie; polski jako odziedziczony); mobilności społecznej nosicieli języka (okresowe przemieszczanie się (dużych, widocznych) grup mówiących danym językiem); czynników ideologicznych, do których zalicza się też religię czy język jako wartość rdzenną kultury; poziomu ekonomicznego grupy narodowej (dochód narodowy brutto); wartości kulturowych, które wpływają na światowe promieniowanie języka (ważne prestiżowe nagrody międzynarodowe, np. nagroda Nobla dla Olgi Tokarczuk); sytuacji politycznej kraju, gdzie dany język jest językiem oficjalnym (język polski jako słowiański, europejski, język Unii Europejskiej; Miodunka 1987; 1990). Znaczenie poszczególnych czynników można prześledzić zastanawiając się np. nad migracją ukraińską, bardzo widoczną w dzisiejszej Polsce (trójjęzyczność ukraińsko-rosyjsko-polska). Czynniki te wpływają w dużym stopniu na uczenie się polszczyzny przez obcokrajowców, czy przyswajanie jej przez (i)migrantów i ich dzieci (język polski jako obcy i drugi).

            Najważniejsze podsumowania dotychczasowych badań można znaleźć w następujących publikacjach: Język polski w świecie. Zbiór studiów pod red. W. Miodunki (1990); Język polski poza granicami kraju pod red. S. Dubisza (1997); W.T. Miodunka, Dwujęzyczność, walencja kulturowa i tożsamość (e)migracji polskiej w świecie (2010); W.T. Miodunka, Dwujęzyczność polsko-obca w Polsce i poza jej granicami. Rozwój i perspektywy badań (2014); Bilingwizm polsko-obcy dziś. Od teorii i metodologii badań do studiów przypadków. Monografia zbiorowa pod red. R. Dębskiego i W.T. Miodunki (2016); W.T. Miodunka, Rozpowszechnianie, zachowywanie i nauczanie języka polskiego w świecie w latach 1918-2018 (artykuł w trzech częściach, 2020).