dr hab. Anna Niedźwiedź, prof. UJ

Pentekostalizacja chrześcijaństwa w Afryce i paradoks genderowy. O etnograficznych badaniach religii przeżywanej w Ghanie

Widoczna od kilkudziesięciu lat wyraźna pentekostalizacja chrześcijaństwa w Afryce dokonuje się nie tylko w obrębie Kościołów pentekostalnych czy neo-pentekostalnych, lecz również ma wpływ na tzw. Kościoły tradycyjne, które swoją historyczną obecność na kontynencie wiązały przede wszystkim z działalnością misyjną. Współcześnie Kościoły te – instytucjonalnie, jak i kulturowo – są częścią lokalnych oraz kontynentalnych odniesień tożsamościowych. Ze względu na swoją historię kategoryzowane są jako post-misyjne i bardzo mocno łączą się z budowaniem tożsamości opartych na idei „afrykańskiego chrześcijaństwa”. Sprzyja to powstawaniu hybrydowych konceptów i praktyk, w których integrowane są odwołania do kultur i duchowości indygennych z charyzmatycznymi formami religijnymi zaczerpniętymi z Kościołów pentekostalnych.

W moim wystąpieniu odwołam się do własnych badań etnograficznych i projektów, które realizuję w Ghanie od 2009 r. W sposób szczególny dotyczą one religii przeżywanej (lived religion) w obrębie Kościoła rzymskokatolickiego. Opierając się na badaniach jakościowych i wybranych studiach przypadku zwrócę uwagę na pentekostalizację katolicyzmu jako formę budowania współczesnych tożsamości afrykańskich. Dodatkowo nawiążę do mojego obecnego projektu, który dotyczy pozycji i pozycjonowania się kobiet-chrześcijanek w obrębie patriarchalnie zorientowanych instytucji kościelnych i społecznych. Nieoczywistość i niejednoznaczność statusu oraz sprawczości kobiet dobrze odpowiada kategorii paradoksu genderowego.